ปรสิตเป็นสิ่งมีชีวิตที่สามารถอาศัยและเพิ่มจำนวนในร่างกายของสิ่งมีชีวิตอื่นได้ ซึ่งปรสิตเหล่านี้สามารถก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายของเราได้หลายประการ ทั้งนี้ปรสิตมีหลายชนิด ตั้งแต่ปรสิตที่ขนาดเล็กมากๆ เช่น พยาธิ เชื้อโรคต่างๆ ไปจนถึงปรสิตขนาดใหญ่ เช่น เห็บ หมัด แมลงหลายชนิด เมื่อปรสิตเข้าสู่ร่างกายมนุษย์แล้ว มันจะทำให้ระบบต่างๆ ในร่างกายเกิดความผิดปกติ และสามารถทำลายสุขภาพของเราได้อย่างร้ายแรง
ในทางการแพทย์ ปรสิตถูกแบ่งออกเป็นกลุ่มต่างๆ ตามลักษณะและวงจรชีวิตของมัน เช่น โปรโตซัว, พยาธิตัวกลม, พยาธิตัวตืด และปรสิตภายนอกที่อาศัยอยู่บนผิวหนังของเรา อย่างไรก็ตามแต่ละชนิดของปรสิตนั้นมีวิธีการโจมตีและเข้าสู่ร่างกายที่แตกต่างกัน โดยพวกมันสามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านทางการกินอาหารที่ไม่สะอาด การดื่มน้ำที่มีการปนเปื้อน หรือแม้กระทั่งการถูกแมลงกัดหรือต่อย
1. ประเภทของปรสิตที่พบได้บ่อยในมนุษย์
ปรสิตที่พบได้บ่อยในมนุษย์มีหลายประเภท ซึ่งแต่ละประเภทมีวิธีการแพร่กระจายและอันตรายที่แตกต่างกันออกไป ในที่นี้เราจะมาทำความรู้จักกับปรสิตประเภทหลักที่พบได้บ่อยดังนี้
1.1 พยาธิ
พยาธิเป็นหนึ่งในปรสิตที่สามารถเข้าสู่ร่างกายมนุษย์ได้โดยการกินอาหารหรือน้ำที่ไม่สะอาด พยาธิมีหลายชนิด เช่น พยาธิใบไม้ พยาธิตัวตืด และพยาธิตัวกลม ซึ่งเมื่อพยาธิเข้าสู่ร่างกายแล้ว พวกมันจะใช้ร่างกายของเราเป็นที่อยู่อาศัยและดูดสารอาหารจากร่างกายของเรา ทำให้เรามีอาการอ่อนเพลีย น้ำหนักลดลง และอาจเกิดปัญหาสุขภาพอื่นๆ เช่น โรคโลหิตจาง ระบบย่อยอาหารผิดปกติ
พยาธิที่น่ากลัวที่สุดคือพยาธิใบไม้ในตับ ซึ่งพบมากในพื้นที่ที่มีการบริโภคอาหารสุกๆ ดิบๆ เช่น ส้มตำ ลาบ ก้อย ซึ่งหากร่างกายได้รับพยาธิใบไม้ในตับเข้าไปเป็นระยะเวลานาน อาจก่อให้เกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดีได้ ซึ่งเป็นโรคร้ายแรงที่ทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตในที่สุด
1.2 โปรโตซัว
โปรโตซัวเป็นปรสิตขนาดเล็กที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ปรสิตโปรโตซัวมักจะพบในน้ำดื่มที่ไม่สะอาด และสามารถทำให้เกิดโรคต่างๆ เช่น โรคมาลาเรีย โรคอะมีบา และโรคไข้เลือดออก โปรโตซัวเข้าสู่ร่างกายโดยการกัดของแมลงบางชนิด หรือการดื่มน้ำที่มีการปนเปื้อน เมื่อปรสิตเหล่านี้เข้าสู่กระแสเลือด มันจะโจมตีเซลล์เม็ดเลือดแดง และทำให้เกิดการติดเชื้อรุนแรง อาการที่พบได้คือ ไข้สูง หนาวสั่น ปวดเมื่อยตามร่างกาย และอาจรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ หากไม่ได้รับการรักษาในทันที
1.3 ปรสิตภายนอก
ปรสิตภายนอก เช่น เห็บ หมัด ยุง และตัวไร เป็นปรสิตที่อาศัยอยู่บนผิวหนังของเรา ปรสิตเหล่านี้สามารถดูดเลือดจากร่างกายเราเป็นอาหาร และสามารถนำเชื้อโรคต่างๆ มาสู่ร่างกายได้ เช่น เห็บที่เป็นพาหะของโรคไลม์ หมัดที่ทำให้เกิดอาการคัน และยุงที่เป็นพาหะของโรคไข้เลือดออกและมาลาเรีย ปรสิตภายนอกสามารถทำให้ผิวหนังเกิดอาการอักเสบ บวมแดง และในบางกรณีอาจก่อให้เกิดอาการแพ้รุนแรงจนถึงขั้นช็อกได้
2. วิธีการเข้าสู่ร่างกายของปรสิต
ปรสิตสามารถเข้าสู่ร่างกายมนุษย์ได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับชนิดของปรสิตและวิถีชีวิตของมัน วิธีที่พบบ่อยที่สุดคือการกินอาหารหรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อน นอกจากนี้ปรสิตยังสามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านการถูกกัดหรือถูกต่อยจากแมลง การสัมผัสกับดินที่มีการปนเปื้อน หรือแม้กระทั่งการติดต่อทางเพศสัมพันธ์
2.1 การกินอาหารและดื่มน้ำที่ปนเปื้อน
การกินอาหารหรือดื่มน้ำที่ไม่สะอาดเป็นวิธีที่พบบ่อยที่สุดที่ปรสิตเข้าสู่ร่างกาย เมื่อเรากินอาหารที่ปรุงไม่สุกหรือดื่มน้ำที่ไม่ได้ผ่านการกรองหรือต้ม ปรสิตที่อาศัยอยู่ในอาหารหรือน้ำเหล่านั้นสามารถเข้าสู่ระบบย่อยอาหารของเรา และเจริญเติบโตภายในร่างกายของเราได้
2.2 การถูกกัดหรือต่อยโดยแมลง
แมลงหลายชนิดเป็นพาหะนำโรคและปรสิตมาสู่มนุษย์ เช่น ยุงที่เป็นพาหะของโรคมาลาเรียและโรคไข้เลือดออก แมลงเหล่านี้สามารถแพร่กระจายปรสิตโดยการกัดและปล่อยน้ำลายที่มีปรสิตเข้าสู่กระแสเลือดของมนุษย์
2.3 การสัมผัสกับดินหรือสิ่งสกปรก
การเดินเท้าเปล่าบนดินที่ไม่สะอาด หรือการทำกิจกรรมที่ต้องสัมผัสกับดินเช่นการเกษตร อาจทำให้ปรสิตที่อาศัยอยู่ในดินสามารถเข้าสู่ร่างกายได้ เช่น ปรสิตที่ทำให้เกิดโรคพยาธิไส้เดือน หรือโรคพยาธิแส้ม้า
3. อันตรายของปรสิตต่อร่างกาย
เมื่อปรสิตเข้าสู่ร่างกายของเรา มันจะใช้ร่างกายของเราเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยและแหล่งอาหาร ซึ่งทำให้ระบบต่างๆ ในร่างกายเกิดความผิดปกติ และอาจทำให้เรามีอาการป่วยหรือเจ็บป่วยได้อย่างรุนแรง
3.1 การดูดซึมสารอาหาร
ปรสิตที่อาศัยอยู่ในระบบทางเดินอาหารมักจะดูดซึมสารอาหารจากร่างกายของเรา ทำให้เราขาดสารอาหารและมีอาการอ่อนเพลีย น้ำหนักลดลง และอาจเกิดภาวะโลหิตจางได้ นอกจากนี้ปรสิตยังสามารถทำให้ระบบทางเดินอาหารทำงานผิดปกติ ทำให้เกิดอาการท้องร่วง ท้องผูก หรืออาการปวดท้อง
3.2 การทำลายเซลล์และเนื้อเยื่อ
ปรสิตบางชนิดสามารถทำลายเซลล์และเนื้อเยื่อในร่างกายของเรา เช่น โปรโตซัวที่ทำให้เกิดโรคมาลาเรีย มันจะโจมตีเซลล์เม็ดเลือดแดงและทำให้ร่างกายเกิดภาวะโลหิตจาง นอกจากนี้ปรสิตที่อยู่ในตับหรือปอดอาจทำให้เนื้อเยื่อในอวัยวะเหล่านั้นเสียหาย และทำให้การทำงานของอวัยวะผิดปกติ
3.3 การกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
เมื่อปรสิตเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันของเราจะทำงานเพื่อต่อสู้กับปรสิต อย่างไรก็ตามในบางกรณี ระบบภูมิคุ้มกันอาจทำงานมากเกินไป ทำให้เกิดการอักเสบและทำลายเนื้อเยื่อในร่างกายของเราเอง นอกจากนี้การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันอาจทำให้เรามีอาการไข้สูง ปวดศีรษะ และรู้สึกอ่อนเพลีย
3.4 การเป็นพาหะของโรค
ปรสิตบางชนิดไม่เพียงแค่ทำให้ร่างกายเราเกิดอันตราย แต่ยังสามารถ